Gaslighting door Serge Lutgens september 2022

In de reguliere nieuwsbrief van 16-8-2022 heb ik het gehad over de narcistische maatschappij, waarbij ik de gebeurtenissen van de afgelopen twee jaar heb vergeleken met narcisme op een meer maatschappelijk niveau. In De Andere Nieuwsbrief wil ik rondom die narcistische maatschappij, elke week een psychologisch thema verder uitdiepen. In deze eerste Andere Nieuwsbrief ga ik het hebben over gaslighting.

Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie, die ervoor zorgt dat het slachtoffer kan gaan twijfelen aan het gezonde verstand, het onderbuikgevoel of de eigen perceptie van gebeurtenissen. Het is een vorm van manipulatie van de realiteit. De term komt van een psychologische thriller uit 1944, waarbij een jonge vrouw via manipulatie met o.a. de gaslampen tot waanzin gedreven wordt (Gaslight, van George Cukor).

Gaslighting bestaat uit twee stadia. Het eerste stadium is het ontkennen of vervormen van de werkelijkheid en in het tweede stadium wordt het slachtoffer ondermijnd. Doordat gaslighting vaak vanuit onverwachte en betrouwbare hoek komt, bijvoorbeeld de overheid of meer in een persoonlijke situatie, een vriend of kennis, is het voor veel mensen moeilijk te doorzien, waardoor het een zeer effectieve methode is tot hersenspoelen.

Laat ik een aantal voorbeelden geven. Je betrapt iemand op het stelen van een zak snoep. Je spreekt diegene aan, maar diegene ontkent alles (eerste stadium van gaslighting). Vervolgens beschuldigt diegene jou, dat je paranoïde neigingen hebt (tweede stadium van gaslighting). Vervolgens ga je twijfelen aan wat je gezien hebt en laat je de dief lopen.

De afgelopen twee jaar hebben we deze vorm van manipulatie tijdens de Coronacrisis heel direct kunnen waarnemen. Iedereen herinnert zich nog wel de persconferenties, waarin 1,5 meter gepredikt werd (het eerste deel van gaslighting via leugens). Vervolgens hangt de gemeente Amsterdam posters op met 1,5 meter om je mamma’s life te saven. Met andere woorden, als je je niet houdt aan die maatregel vermoord je je moeder (tweede stadium van gaslighting). Er zijn meerdere uitingen en strategieën van gaslighting:

  1. Liegen: Ronduit liegen is zeker een vorm van gaslighting. Wanneer liegen voortdurend gebeurt, wordt via leugens een volledig andere werkelijkheid voorgehouden.
  2. Monddood maken: Als je dit onderwerp nogmaals naar voren brengt, dan volgt er een straf. Op een gegeven moment gaat het slachtoffer twijfelen aan zichzelf. Een voorbeeld is, niet mogen praten over Corona als je een andere visie dan het overheidsnarratief hebt.
  3. Ontkennen of verdraaien: Een gebeurtenis wordt volledig ontkend of verdraaid. Dit geeft het gevoel bij het slachtoffer dat de perceptie en gevoelens over de situatie volledig misplaatst zijn.
  4. De zondebok: Deze vorm van gaslighting houdt in dat iemand anders de schuld krijgt van kleine of grote dingen die mis zijn gegaan. Degene die gaslight neemt daarbij nooit enige verantwoordelijkheid voor de eigen acties in de situatie.
  5. Iemand gek noemen: Iemand als gestoord en onredelijk neerzetten, terwijl het normale reacties zijn op de situatie. Het slachtoffer gaat vervolgens twijfelen of hij/zij werkelijk gestoord/onredelijk is.
  6. Iemand overgevoelig noemen: Bij deze vorm van gaslighting wordt het slachtoffer overgevoelig en emotioneel genoemd. Hierdoor wordt het slachtoffer geremd in zijn/haar emotionele uitingen, omdat deze het idee krijgt te heftig over te komen bij de ander.

Willen we werkelijk in staat zijn om de maatschappelijke transitie te volbrengen, dan is het essentieel om zowel in het klein als in het groot, echt bewust te worden van dit soort manipulatieve technieken. Dat wij zogenaamd wakkeren de Coronacrisis hebben doorzien, wil nog niet zeggen dat we iedere situatie werkelijk doorzien. Voor meer informatie verwijs ik naar Dr. Ramani: https://youtu.be/bVBdWSPXyRw

terug naar De Andere Nieuwsbrief


© Hart voor vrijheid Amsterdam.