Toxische Positiviteit door Serge Lutgens september 2022

Afbeelding uit de animatie “In Shadow”

In deze tweede editie van De Andere Nieuwsbrief wil ik het hebben over toxische positiviteit. Met name in pseudo-spirituele New Age-gemeenschappen is het heel normaal om alles wat negatief is te willen verbergen. Oprechte woede tijdens vergaderingen, of angst voor een examen, ja zelfs gevoelens van verdriet, mogen tegenwoordig niet geuit worden. Want als we het even niet meer zien zitten dan moeten we verplicht op z’n Ratelbands “tsjakka” zeggen. Want het glas dient het liefst helemaal vol te zijn. Immers, als het glas toch half leeg is, word je al snel als zuur en pessimistisch gezien. 

Iedereen kent de volgende zinnen wel: “Positief blijven, hè!”, “Ach, het komt allemaal wel goed”, of “Alles gebeurt met een reden”. Op zich is er niets mis met deze opbeurende zinnen, maar als ze uitgesproken worden zonder dat de negatieve gevoelens door jezelf of anderen erkend worden, dan spreken we van toxische positiviteit.

Als we de negatieve gevoelens niet erkennen, verwordt positiviteit tot een middel om alles wat negatief is te verdringen. Op dat moment wordt het een freudiaans verdedigingsmechanisme dat we ook wel reactieformatie of overcompensatie noemen. Reactieformatie is een sociaal onaanvaardbare prikkel omzetten in het tegenovergestelde. Sociaal onaanvaardbare gevoelens zijn subjectief en in grote mate afhankelijk van iemands opvoeding en constitutie. Reactieformatie kan van negatief naar positief of van positief naar negatief werken. Een klassiek voorbeeld van reactieformatie is een jongen die verliefd is op een meisje. Hij kan deze gevoelens niet aan en stopt deze weg, waardoor hij in zijn gedrag dit meisje juist rot gaat behandelen. Bij toxische positiviteit wordt alles wat negatief is weggestopt, wat resulteert in overdreven positief gedrag.

Het grote probleem met toxische positiviteit is dat we het negatieve deel van onszelf en anderen volledig ontkennen, waardoor we een groot deel van de werkelijkheid nooit zullen doorleven. Het is een perfect middel om qua bewustzijn maar niet te hoeven groeien, waardoor we vast blijft zitten in een voortdurende staat van leegte. Daarnaast zal iedereen met een beetje intuïtief gevoel deze misplaatste positiviteit direct herkennen als niet authentiek.

Een ander fenomeen wat hiermee te maken heeft, is spirituele omzeiling (spiritual bypassing). Doordat we voortdurend de pijnlijke levenslessen niet onder ogen durven zien, zijn we voortdurend op zoek naar spirituele hoogtepunten die onze leegte kunnen vullen. Op die manier wordt spiritualiteit een middel om juist niet bewuster te worden.

Het wordt een vorm van gaslighting op het moment dat we toxische positiviteit ook gaan toepassen op anderen, waarbij we de negatieve gevoelens van de ander ontkennen. Stel dat iemand psychisch mishandeld wordt door een partner met narcistische trekjes. Iemand die toxisch positief reageert zou het volgende kunnen zeggen: “Praat toch niet zo negatief over hem, het doet pijn aan mijn hart”, “Probeer altijd het licht te zien in ieder mens”. Het slachtoffer dat al psychisch misbruikt wordt, wordt hierbij dubbel misbruikt doordat de realiteit ontkend wordt.

Toxische positiviteit is vaak één van de belangrijkste manieren waarmee narcistische systemen, zowel in het groot als in het klein, in stand worden gehouden. De “flying monkies” uit de “Wizard of Oz”, helpen met hun toxische positiviteit het narcistisch misbruik in de wereld in stand te houden. Ik raad deze video aan van Dr Ramani: https://youtu.be/l19QSxWyaWI, waarbij toxische positiviteit als een vorm van narcistische stimulering (enabling) op zeer sprekende wijze wordt uitgelegd.

Onder toxische positiviteit zit vaak een doodsangst. Ook tijdens de corona-crisis werd door velen het psychische misbruik niet gezien, omdat men de dood niet wilde erkennen. Met name in het Westen wordt de dood als iets lelijks verbloemd en afgedekt.

Ook in kleinere gemeenschappen is het belangrijk om kritisch te durven zijn en de realiteit niet te verbloemen met zogenaamd verheven kernwaarden zoals Liefde, Verbondenheid, Vertrouwen en Integriteit, want hiermee stimuleer je des te meer de systeemrot die in ieder mens aanwezig is.

terug naar De Andere Nieuwsbrief


© Hart voor vrijheid Amsterdam.